यशोगाथा : काळाच्या ओघात शेतीमध्ये यंत्रांचा वापर वाढला पाहिजे. मात्र, मशिनसाठी पैसे कसे उभे करायचे, हा प्रश्न अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना सतावत आहे. त्यामुळे अनेक शेतकरी प्रयोग न करता पारंपरिक पिकांवर भर देतात.
मात्र, मोहोळ तालुक्यातील खुणेश्‍वर गावातील तरुण शेतकऱ्याने कोणतेही तारण न घेता पीक पद्धतीत बदल करून उत्पादन वाढवण्यावर भर दिला आहे. अत्याधुनिक उपकरणांशिवाय पीक फवारणी हा चर्चेचा विषय बनला आहे.
त्यांनी 40 पेक्षा जास्त ‘नंदी ब्लोअर’ बनवले आहेत आणि आता ते द्राक्षे आणि इतर पिकांवर फवारणी करत आहेत. मशिनसाठी 6 ते 7 लाख रुपये खर्च करणे शक्य नसल्याने त्यांनी केवळ 40 हजारात हा जुगाड केला आहे.
खर्चासह वेळेची बचत
मोहोळ तालुक्यातील खुणेश्‍वर गावचे शेतकरी ज्ञानेश्वर हरिदास चव्हाण यांनी पीक फवारणीसाठी अनोखी युक्ती केली आहे. फवारणीसाठी ‘नंदी ब्लोअर’ केवळ 40 हजारात तयार करण्यात आले आहे. ज्ञानेश्वर हरिदास चव्हाण यांनी दोन वर्षांपूर्वी दोन एकर द्राक्षाची लागवड केली.
मात्र द्राक्षबागेत फवारणीसाठी मजुरांच्या माध्यमातून मोठा खर्च करण्यात आला. शिवाय वेळही लागत होता. यामुळे मोटारसायकलची जुनी चाके आणि लोखंडी अँगल वापरून केवळ पाच हजारात ही कार तयार करण्यात आली आहे. त्यातूनच ते आता पीक फवारणीचे काम करत आहेत.
‘नंदी ब्लोअर’ जुगाड काय आहे?
पीक फवारणीसाठी लागणारी सर्व उपकरणे चव्हाण यांनी बैलगाडीत बसवली आहेत. एसटीपी पंप मागील बाजूस बसविला आहे. त्याच्या समोर 5 HP डिझेल इंजिन आणि 200 लिटर क्षमतेचे क्षैतिज बॅरल ठेवले आहे.
त्यात 20 मिमीच्या ठिबक नळ्यांचा वापर करण्यात आला. बाजारातून खरेदी केल्यानंतर फवारणीसाठी दोन्ही बाजूला चार स्प्रे गन लावण्यात आल्या. समोरून बैल उडी मारेल अशी व्यवस्था करण्यात आली होती. या सर्व यंत्रसामग्रीसाठी त्यांनी चाळीस हजारांचा खर्च केला.
अल्पभूधारक शेतकऱ्यांचा हा ‘ट्रॅक्टर’
उत्पादन वाढवण्याचा त्यांचा प्रयत्न आहे. परंतु सर्वच शेतकऱ्यांना यंत्रसामग्री आणि सर्व काही उपलब्ध नाही. त्यामुळे चव्हाण यांनी केलेला प्रयोग अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना संजीवनी देणारा ठरणार आहे.
आता मनुष्यबळाने शेतीची कामे पूर्ण करणे शक्य नाही. तर दुसरीकडे नाजूक आर्थिक परिस्थितीमुळे शेतकरी असे प्रयोग करत आहेत. त्यामुळे ‘नंदी ब्लोअर’चा प्रयोग अल्पभूधारक शेतकऱ्यांसाठी वरदान ठरत आहे.