When to Sow? What is the Right Time for Sowing? – शेतकऱ्यांना मृग नक्षत्रात पेरणी करायची घाई असते. मात्र अपुरा पाऊस आणि माहितीअभावी शेतकऱ्यांना दुबार पेरणीच्या समस्येला सामोरे जावे लागत आहे. त्याला अनेक कारण आहेत, त्या सर्व कारणाची शेतकऱ्यांना माहिती देण्याचा प्रयत्न करीत आहोत.
जून महिन्यात राज्याच्या काही भागात तुरळक ठिकाणी पाऊस होतो. त्यामुळे शेतकरी लगोलग पेरणीच्या तयारीला लागतात. कारण मे महिन्याच्या शेवट पर्यंत शेतकरी पूर्वमशागत करून पेरणी योग्य पावसाची प्रतीक्षा करीत असतात.
हे सर्व खरे असले तरी, पेरणीसाठी योग्य वेळ कोणती? शेतकऱ्यांनी पेरणी करताना कोणती काळजी घ्यावी? याबाबतची माहिती देणारी कोणतीही सरकारी यंत्रणा नाही. त्यासाठीच या लेखात पेरणी योग्य काळ कोणता याची माहिती देणार आहोत.
जमीन थंड होईपर्यंत पेरणी करू नये
यंदा तापमान जास्त असल्याने शेतकऱ्यांनी शंभर मिलिमीटर पाणी असल्याशिवाय पिकांची पेरणी करण्याचा धोका पत्करू नये. 3 सें.मी. माती ओली झाल्याशिवाय पेरणी करू नये, ते पूर्णपणे जोखमीचे राहील.
जूनमध्ये पावसाच्या चुकीच्या अंदाजामुळे बिघाड होण्याची शक्यता आहे. जुलै-ऑगस्टमध्ये पावसाची शक्यता जास्त असल्याने पाणी टिकवून ठेवणाऱ्या टेरेसच्या उतारावर आडव्या पेरणी पद्धतीचा अवलंब करावा.
कमी कालावधीच्या पिकांची पेरणी लवकर करा
100 मिमी पावसाची नोंद होईपर्यंत आणि माती पुरेशी ओलसर होईपर्यंत शेतकऱ्यांनी पेरणीची घाई करू नये. मूग, उडीद, तूर, सोयाबीन या कमी कालावधीच्या पिकांची पेरणी लवकर करावी. शक्यतो कमी कालावधीची पिके कोरडवाहू जमिनीत लावावीत जेणेकरून त्यांना जास्त पावसाचा फटका बसणार नाही. माती परीक्षण केल्यानंतर खताची मात्रा विभागून द्यावी जेणेकरून जमिनीचा पोत टिकून राहील.
आवश्यक उपाययोजना
कपाशीला लागवडीच्या वेळी खत द्यावे. सूक्ष्म पोषक द्रव्ये झिंक सल्फेट ८ ते १० किलो, सल्फर २ किलो प्रति एकर वापरण्याची शिफारस केली जाते. सोयाबीन बियाण्याची उगवण क्षमता तपासल्यानंतर लागवड करावी.
सोयाबीन पिकावर स्टेम फ्लाय, स्टेम बोअररचा प्रभाव टाळण्यासाठी विटावॅक्स 3 ग्रॅम प्रति किलो या प्रमाणात वापरावे. पेरणी करताना ते 2 ते 4 सें.मी.च्या अंतरावर करावे जेणेकरून खूप खोलवर पेरणी केल्यास उगवण क्षमतेवर परिणाम होऊ शकतो. स्फुरद आणि पालाश 8 ते 10 किलो प्रति एकर आवश्यकतेनुसार दिल्यास चांगला फायदा होतो.
या पिकासाठी प्रतिरोधक वाण निवडावा. घरगुती विविधता निवडू नका. या पिकासाठी एकरी १० किलो स्फुरद देखील वापरावे. जास्त पाणी झाल्यास योग्य निचरा होण्यासाठी आवश्यक उपाययोजना कराव्यात.
पिकानुसार जमिनीची निवड करा
पेरणी करताना शेतकऱ्यांनी पिकानुसार जमीन निवडावी. राज्यात मान्सूनपूर्व पावसामुळे शेतकऱ्यांनी पेरणीसाठी घाई करू नये. पिकानुसार जमिनीची निवड करावी. परंतु 100 मिमी पावसाशिवाय पिकाची पेरणी करून आर्थिक नुकसान होऊ नये. कृषी विद्यापीठांनी वेळोवेळी केलेल्या शिफारशींचे शेतकऱ्यांनी पालन करावे.